Na afloop van hun wekelijkse partijtje golf drinken onderzoeker Erik Palmen en zijn vrienden gezellig een biertje. „Zeg, Palmen”, zegt een van zijn makkers plotseling. „Jij hebt verstand van linke zaakjes, niet? Leg mij dan eens uit hoe die Russen allemaal miljonair worden. Ik heb een paar klantjes in Moskou en werkelijk, ze poepen dollars. Het liefst rijden ze rond in een gouden Mercedes.” Palmen grinnikt. Linke zaakjes! En dat in Rusland. Jazeker, daar had hij wel wat ervaring mee. En hij begint te vertellen. „Een paar jaar geleden werd ik gebeld door een Amerikaanse collega, ene Joe McDuffy. Die zat op dat moment in Amsterdam voor een zaak. Hij vroeg of ik hem kon helpen met een onderzoek, waarbij een Nederlander was betrokken. Tegen die Nederlander, laten we hem maar Verwoerd noemen, was een vordering ingesteld van van meer dan 10 miljoen dollar. Mijn collega McDuffy werkte in opdracht van de directeuren van een paar Russische staatsbedrijven, een autofabriek, een energiebedrijf en een staalfabriek. Ze deden zaken met die Verwoerd en alledrie hadden ze een vordering op Verwoerd. Hij zou hen computers en andere spullen verkopen. Maar terwijl er wel was betaald door de Russische bedrijven, had Verwoerd niets geleverd. „Mijn collega McDuffy had een vonnis van de rechtbank uit Sint Petersburg waarin Verwoerd werd veroordeeld tot betaling van de vordering van het energiebedrijf. Toch een mooie 10 miljoen dollar.” Erik Palmen zwijgt even en lijkt na te denken. Dan vervolgt hij zijn verhaal: „Wat we vreemd vonden, was dat de computers vooruit waren betaald. Zoals jullie weten, is dat toch niet echt gebruikelijk in de zakenwereld.” Zijn golfvrienden joelden: „Malloten”, riep er een. „Altijd boter bij de vis”, riep een ander. Palmen ging verder: „McDuffy vroeg mij de bezittingen van Verwoerd in kaart te brengen. In het handelsregister bleek hij ingeschreven te staan als marktkoopman.
Hij woonde in Zaanstad in een eenvoudige tussenwoning. Maar dat was niet het enige. Verwoerd was ook in het bezit was van twee naast elkaar gelegen grachtenhuizen in Amsterdam. En die waren ze voor een kapitaal aan het verbouwen. Probleem was alleen, dat ik er niet achter kon komen hoe Verwoerd die kapitale verbouwing financierde. „Daarom ging ik maar eens een kopje thee drinken bij een paar bancaire vriendjes. Er was natuurlijk wel het bankgeheim, maar ze wilden me best vertellen hoe in Rusland vaak zaken worden gedaan. Russische bedrijven blijken regelmatig ‘letters of credit’ uit te schrijven voor nog te leveren goederen. Dat geld – een soort bankgarantie – kan te gelde worden gemaakt bij aflevering van de goederen. Als niet wordt geleverd of als de goederen bij aankomst in Rusland worden afgekeurd, hoort het geld te worden teruggestort. En daar zit de clou.” Palmens vrienden hangen aan zijn lippen. „Er werd echter in dollars betaald en in roebels teruggestort. Die ‘letters of credit’ gingen linea recta naar China. Daar werden de dollars gewisseld tegen roebels. Op de zwarte markt in China bracht een dollar wel tien keer zoveel roebels op als de officiële wisselkoers. De Russische directeuren vulden zo hun zakken en Verwoerd kreeg als ‘katvanger’ een paar procentjes mee.” „Katvanger?”, vraagt een van Palmens vrienden. De onderzoeker legt uit: „Die doet de vieze zaakjes in opdracht van iemand anders. Zo’n directeur huurt een vaag iemand in om zichzelf te beschermen. Ik ken dakloze zwervers die plotseling directeur van een bv werden.
„Ons vermoeden bleek helemaal te kloppen”, gaat Palmen verder. „Via een niet zo ‘schone’ boekhouder kwamen we in contact met een informant die in ruil voor een
flinke dosis whisky wel wat wilde vertellen over Verwoerd. De Nederlandse zakenman bleek een paar jaar daarvoor tijdens een vakantie op Kreta in contact te zijn gekomen met zijn Russische zakenpartners. Hij werd als beheerder in een hotel neergezet en trad inderdaad als ‘katvanger’ voor de Russen op. Er zouden honderden miljoenen met hun zaken gemoeid zijn. Onze informant zou koffers met geld voor Verwoerd hebben gesmokkeld. Alleen had Verwoerd hem nooit betaald. „En ik denk dat Verwoerd zijn Russische partners ook heeft opgelicht. Daarom hadden ze de rechter en McDuffy ingeschakeld. Hoewel we ook het vermoeden hadden dat de Russen zich aan het indekken waren voor het geval de dubieuze relatie met Verwoerd bekend zou worden.
„Toen McDuffy en ik alles op een rijtje hadden gezet, was het voor hem duidelijk dat hij met de zaak zou stoppen. Hij vond zijn Russische opdrachtgevers net even te dubieus. Hij gaf de opdracht terug en kreeg overigens netjes betaald. „Dus als jullie je afvragen waar sommige Russen hun geld vandaan halen, dan weet je het nu”, besluit Palmen zijn verhaal. „Trouwens”, voegt hij er aan toe, „Weet je nog dat ik zojuist gebeld werd door een Amerikaan? Dat was Mc-Duffy. Hij is weer voor een zaak in Nederland en hij vroeg me of we morgen kunnen gaan golfen. Kan-ie gelijk de nieuwe zaak met me bespreken.”
Download brochure